دارک وب چیست؟ برای شما هم سئوال هست؟

دارک وب چیست؟ برای شما هم سئوال هست؟ . دارک وب قسمت بسیار کوچکی از فضای اینترنت است که از چشم اکثر افراد مخفی است.

اگر از طرفداران هری پاتر باشید، حتماً نام کوچه ناکترن را به خاطر دارید که پر از مغازه‌هایی برای خرید و فروش وسایل خطرناک و غیرقانونی بود و افرادی هم که در این کوچه تاریک و مخوف پرسه می‌زدند، مشکوک و گاهی خطرناک بودند. چنین کوچه‌ای فقط در دنیای جادویی هری پاتر وجود ندارد و نمونه واقعی آن را می‌توان در دنیای خودمان نیز پیدا کرد: جایی به اسم دارک وب که البته حضور فیزیکی ندارد و فقط در اینترنت یافت می‌شود.

در دارک وب شاید خبری از کمد ناپدیدشونده‌ی دنیای هری پاتر نباشد، اما می‌توان در آن اسلحه، مواد مخدر، اسکناس تقلبی، حساب‌های هک شده‌ی نتفلیکس، نرم افزارهایی برای هک کردن کامپیوتر دیگران، اطلاعات ورود به حساب‌های بانکی، سنگ اورانیوم، مدارک دانشگاهی جعلی یا حتی قاتل قراردادی پیدا کرد.

البته برخلاف کوچه ناکترن که کاربرد آن تنها برای مقاصد شرورانه است، دارک وب فقط جای فعالیت‌های غیرقانونی نیست. مثلاً در دارک وب می‌توانید عضو کلوب شطرنج شوید یا به شبکه‌ی اجتماعی BlackBook بپیوندید که نسخه‌ی دارک فیسبوک است و هیچ اطلاعاتی از کاربر جمع‌آوری نمی‌کند. در ضمن، بسیاری از سازمان‌های معتبر و خبرگزاری‌ها نیز نسخه‌‎ای از وب‌سایت خود را در دارک وب میزبانی می‌کنند تا کاربرانی که به حریم شخصی خود اهمیت می‌دهند، با نوعی شنل نامرئی به گشت‌و‌گذار در آن‌ها بپردازند.

و البته همان‌طور که دسترسی به کوچه‌ی ناکترن به‌راحتی امکان‌پذیر نیست، دسترسی به دارک وب نیز روش‌ها و پروتکل‌های خاص خودش را دارد که در این مقاله بشرح آن می پردازیم.

دنیای اینترنت آنقدر بزرگ است که تقریباً بی‌انتها به نظر می‌رسد. در حال حاضر، نزدیک ۲ میلیارد وب‌سایت در اینترنت وجود دارد و هر روز حدود ۲۵۰ هزار وب‌سایت جدید به این تعداد اضافه می‌شود. بااین‌حال، این حجم از اطلاعات تنها «نوک کوه یخ» به‌شمار می‌رود و بخش عظیمی از اینترنت از دسترس عمومی خارج است. به‌طور کلی، اینترنت از لحاظ سطح دسترسی کاربران به اطلاعات به سه ناحیه دسته‌بندی می‌شود:

• سرفیس وب (Surface Web): شامل صفحات وبی است که در موتورهای جستجو مثل گوگل، ایندکس شده‌اند و برای عموم کاربران دردسترس هستند. در واقع هر چیزی که در گوگل قابل جستجو باشد، بخشی از سرفیس وب است و این بخش کمتر از ۵ درصد اینترنت را شامل می‌شود.
• دیپ وب (Deep Web): بخشی در اینترنت است که از چشم کاربران عادی پنهان است. برای مثال، آدرس ایمیل شما یا اطلاعات بانکی ذخیره‌شده در پایگاه‌های داده بخشی از دیپ وب است، چون توسط موتورهای جستجو ایندکس نشده است. دیپ وب حدود ۹۰ درصد اینترنت را شامل می‌شود.
• دارک وب (Dark Web):‌ دارک وب بخش بسیار کوچکی از دیپ وب است که به عمد از دید عموم پنهان شده است. در دارک وب،‌ ناشناس بودن حرف اول را می‌زند، به‌همین‌خاطر، فعالیت‌های غیرقانونی به‌وفور در این ناحیه از اینترنت اتفاق می‌افتند و دلیل بدنامی دارک‌ وب نیز همین است.

نام دارک وب از دارک نت (darknet) گرفته شده است که زیرساخت‌هایی برای جلوگیری از دسترسی عموم به اطلاعات خاص است. درواقع، به هر اطلاعاتی که دسترسی به آن، نیازمند دراختیار داشتن رمز عبور، سرویس یا اپلیکیشن خاصی باشد، «دارک»، یعنی تاریک می‌گویند.

دارک وب شبکه‌ای رمزنگاری شده و ناشناس است که با ارسال ترافیک جستجو و وبگردی کاربر ازطریق هزاران گره‌ی شبکه در سراسر جهان، ردپای اینترنتی او را از دید دولت‌ها، سازمان‌ها و گردانندگان وب‌سایت‌ها می‌پوشاند. در دارک وب، آدرس IP کاربر مخفی شده تا ردیابی ارتباطات اینترنتی او بسیار دشوار شود.

دارک وب محافظت از IP کاربر را با پنهان کردن آن در چندین لایه‌ی رمزنگاری شده و عبور دادن ترافیک او از میان شبکه‌ای از کامپیوترهای تصادفی انجام می‌دهد که هر یک از آن‌ها پیش از فرستادن داده به دستگاه بعدی، یک لایه‌ی رمزنگاری را حذف می‌کند؛ بدین ترتیب، اطلاعات به‌صورت کاملاً رندوم و ناشناس منتقل می‌شود، به‌طوری‌که نمی‌توان مبدا، مقصد یا محتویات آن را شناسایی کرد.

دارک وب برخلاف تصور بسیاری از کاربران، فضای بسیار کوچکی است. تعداد وب‌سایت‌های موجود در دارک وب بین ۷ هزار تا ۳۰ هزار متغیر است و این رقم تنها ۰٫۰۳ درصد کل فضای اینترنت را تشکیل می‌دهد. با‌این‌حال، حجم اطلاعات ذخیره‌شده در دارک وب به‌طرز سرسام‌آوری زیاد است. به‌طور دقیق‌تر، حجم داده در دیپ وب حدود ۷۵۰۰ ترابایت و در سرفیس وب تنها ۱۹ ترابایت است که شامل چیزی حدود یک میلیارد وب‌سایت می‌شود؛ این درحالی است که طبق آمار Visual Capitalist، تنها ۶۰ وب‌سایت در دارک وب در مجموع ۷۵۰ ترابایت داده در اینترنت ذخیره کرده‌اند.

تعداد کاربران روزانه‌ی دارک وب مشخص نیست، اما این تعداد نمی‌تواند عدد قابل‌توجهی باشد. پروژه‌ی تور که مسئول پنهان کردن هویت کاربران در دارک وب است، مدعی است تعداد کاربران روزانه‌ی این شبکه، ۲ میلیون نفر است و تنها ۱٫۵ درصد از کل ترافیک حاضر در این شبکه، از وب‌سایت‌های دارک بازدید می‌کنند.

در مورد دارک وب زیاد اغراق می‌شود. درست است که این فضا به خاطر ناشناس بودن کاربران، پتانسیل بالایی برای مقاصد مجرمانه دارد، اما تأثیر این جرائم در مقایسه با تمام جرائم سایبری که هر روز در اینترنت اتفاق می‌افتد، آنقدرها زیاد نیست. از سوی دیگر، دارک وب آنچنان که تصور می‌شود، خارج از دسترس قانون نیست. یکی از خبرسازترین ماجراهای دارک وب،‌ مربوط به دستگیری راس اولبریکت، گرداننده‌ی موفق‌ترین بازار سیاه اینترنتی خریدوفروش مواد مخدر به نام Silk Road بود که در سال ۲۰۱۳ توسط اف‌بی‌آی شناسایی و به حبس ابد محکوم شد.

جالب است بدانید تنها یک درصد وب‌سایت‌های دارک وب به فروش اسلحه مشغولند؛‌ درحالی‌که ۸٫۱ درصد به فروش مواد مخدر و ۶٫۳ درصد به خرید و فروش خدمات و ابزار غیرقانونی از جمله بدافزارها و اطلاعات بانکی مربوط می‌شود. جالب‌تر آنکه دسته‌بندی فعالیت‌های قانونی و ناشناخته، از جمله نسخه‌ی دارک رسانه‌های خبری و شبکه‌های اجتماعی برای حفظ حریم شخصی کاربران، ۲۲٫۶ درصد کل فعالیت‌های صورت گرفته در دارک وب را شامل می‌شوند.

اگر بخش مجرمانه‌ی دارک وب را کنار بگذاریم. این فضا پتانسیل زیادی دارد و در بدنامی آن اغراق گردیده است. در واقع کل اینترنت قرار بود ابتدا همین باشد. فضایی خارج از کنترل دولت‌ها، سازمان‌ها و غول‌های تکنولوژی و جایی که ایده‌ها می‌توانست بدون ترس از کنترل شدن و هدایت شدن توسط الگوریتم‌ها و تبلیغات هدفمند، با دنیا به اشتراک گذاشته شود.

ورود به دارک وب

ازآنجا که نظارت قانونی بر دارک وب وجود ندارد، خطر آلودگی به بدافزار و سرقت اطلاعات توسط مجرمان سایبری بسیار بالاتر از گشت‌و‌گذار در اینترنت معمولی است. به همین خاطر، پیش از ورود به دارک وب، نصب نرم‌افزار آنتی ویروس قوی و مطمئن روی سیستم الزامی است. علاوه‌براین، استفاده از پروژه‌ی تور در ایران به ابزارهایی برای تغییر IP نیاز دارد؛ هرچند دغدغه‌های حریم شخصی درمواردی که تور به هر دلیلی موفق به پنهان کردن IP کاربر نشود، به تمام کاربران توصیه می‌شود.

رایج‌ترین راه دسترسی به دارک وب استفاده از مرورگر تور (Tor) است که به‌صورت متن‌باز و رایگان عرضه شده است. کافی است بعد از اطمینان از نصب آنتی‌ویروس مطمئن و تغییر IP، آدرس وب‌سایت‌ موردنظر را ازطریق مرورگر وب جستجو کنید. توجه داشته باشید که وب‌سایت‌هایی که در دارک وب میزبانی می‌شوند، دارای دامنه onion. و آدرس طولانی و عجیب‌وغریبی هستند که از بر کردن آن‌ها ممکن نیست و برای بازدید از آن‌ها باید به خود لینک دسترسی داشت. همچنین، کلیک کردن روی این لینک‌ها در مرورگرهای عادی از جمله کروم که از موتور جستجوی گوگل استفاده می‌کنند، به شما اجازه‌ی دسترسی به این وب‌سایت‌ها را نخواهد داد.

تور (مخفف The Onion Router‌)، ابتدا به‌عنوان پروژه‌ای آزمایشی توسط وزارت دفاع آمریکا در سال ۲۰۰۲ آغاز شد. دولت آمریکا این سامانه‌ی ناشناس و رمزنگاری شده را برای حفاظت از ارتباطات خود دربرابر جاسوسی راه‌اندازی کرد؛ اما کمی بعد، قابلیت‌های رمزنگاری آن توجه شرکت‌هایی را که دغدغه‌های امنیتی داشتند، به خود جلب کرد و این پلتفرم متن‌باز به سرعت همه‌گیر شد. از سوی دیگر، سازمان‌های تبهکار سراسر دنیا نیز به پتانسیل این شبکه پی بردند و فعالیت‌های مجرمانه خود را به دارک وب منتقل کردند.

طرز کار تور ساده است. این سامانه از روش «مسیریابی پیازی» استفاده می‌کند که در آن فعالیت اینترنتی کاربران در پشت چندین لایه‌ی رمزنگاری قرار می‌گیرد و سپس از داخل شبکه‌ای از سامانه‌ها و گره‌ها که به وسیله‌ی داوطلبان در سراسر جهان راه اندازی شده است، عبور داده می‌شوند تا IP کاربر فاش نشود. تور برای مخفی کردن هویت کاربر به گونه‌ای عمل می‌کند که هیچ یک از این سامانه‌های داوطلب به نشانی IP فرستنده و گیرنده دسترسی ندارند؛ به این صورت که هر یک از دستگاه‌های داخل شبکه تور که ترافیک کاربر از آن عبور می‌کند، فقط نشانی IP دستگاه قبلی را می‌خواند، اما نمی‌داند این پیام ابتدا از کدام دستگاه فرستاده شده و قرار است به کدام کاربر برسد.

به همین خاطر شبکه‌ی تور یکی از بهترین ابزارها برای ناشناس ماندن، جلوگیری از شنود ارتباطات و رهگیری اطلاعات ردوبدل شده بین کاربران اینترنتی است.

تاریخچه پیدایش دارک وب

همه چیز از اکتبر ۱۹۶۹ شروع شد؛ زمانی که آژانس پروژه‌های پژوهشی پیشرفته دفاعی آمریکا (ARPA) به فکر راه اندازی شبکه‌ی ارتباطی کامپیوتری با استفاده از سوئیچینگ بسته‌های اطلاعات افتاد. این شبکه، آرپانت (ARPANET) نام داشت و ابتدا در کنترل دانشگاه‌های آمریکا برای تبادل اطلاعات بود؛ اما در سال ۱۹۸۹ به اینترنت تبدیل شد و دو سال بعد دردسترس عموم قرار گرفت.

تولد اینترنت اولین قدم در شکل‌گیری دارک وب بود، اما پیدایش و موفقیت دارک وب به دو عامل اساسی دیگر نیاز داشت: سامانه‌ای برای مخفی کردن هویت کاربران و ارز دیجیتالی غیرمتمرکز و خارج از کنترل دولت‌ها.

به منظور پنهان کردن هویت کاربران اینترنت، در سال ۲۰۰۲، نسخه‌ی آلفا و ناپایدار شبکه تور راه اندازی شد و یک سال بعد تنها با ۱۲ گره از سمت کاربران داوطلب دردسترس عموم قرار گرفت. پروژه‌ی تور در وزارت دفاع آمریکا ظهور کرد، اما مدتی بعد، به پروژه‌ای متن باز و رایگان تبدیل شد که توسعه‌ی آن در سال ۲۰۰۸ به دست افرادی با این باور مشترک ادامه پیدا کرد که کاربران اینترنت باید دسترسی امن به اینترنت بدون سانسور داشته باشند.

بعد در سال ۲۰۰۹، نرم‌افزار استخراج بیت کوین برای عموم عرضه شد. بااین‌حال، یک سال طول کشید تا از این رمزارز غیرمتمرکز در تراکنش اینترنتی استفاده شود؛‌ آن هم ۱۰ هزار بیت کوین برای خرید دو پیتزا!

سرانجام، در سال ۲۰۱۱ اولین بازار سیاه در بستر اینترنت ظاهر شد؛ بازاری به نام سیلک‌ رود (Silk Road) که توسط راس اولبریکت، برای خرید و فروش مواد مخدر و دیگر اجناس غیرقانونی در دارک وب راه اندازی شد. اولبریکت با عقاید لیبرترینی و با به‌کارگیری سامانه‌ی رمزگذاری شده و رمزارز باور داشت بازار اینترنتی‌اش می‌تواند برای تمام کاربران محیطی امن،‌ کاملاً ناشناس و به دور از نظارت دولت فراهم کند. درواقع، موفقیت سیلک‌رود مدیون ترکیب خلاقانه‌ی سامانه‌ی تور و بیت‌ کوین بود که هم هویت کاربران و هم سابقه تراکنش‌های آن‌ها را از چشم همه مخفی می‌کرد. بی‌راه نبود که سیلک‌رود به سرعت به جایی برای خرید و فروش مواد مخدر، اکانت‌های هکی و حتی اجیر کردن آدم‌کش تبدیل شد.

اما این بازار سیاه زیاد دوام نیاورد. اف‌بی‌آی در سال ۲۰۱۳ موفق شد سایت سیلک‌رود را مصادره و صاحب ۲۹ ساله‌ی آن را دستگیر و به حبس ابد محکوم کند. البته بعد از سیلک‌رود، بازارهای سیاه دیگری از جمله اولوشن (Evolution)، آلفابی (AlphaBay) و دریم مارکت (Dream Market) یکی پس از دیگری به دارک وب پیوستند و البته آن‌ها نیز مدتی بعد به سرنوشت سیلک‌رود دچار شدند.

این‌روزها، دارک وب تنها میزبان بازارهای سیاه نیست؛ بسیاری از سازمان‌ها و رسانه‌های خبری برای آن دسته از کاربرانی که دغدغه‌ی حفظ حریم شخصی دارند، نسخه‌ای از وب‌سایت خود را در دارک وب میزبانی می‌کنند. حتی نسخه‌ی دارکی از فیسبوک وجود دارد که هیچ اطلاعاتی از کاربر جمع‌آوری نمی‌کند.

در مقالات آتی سعی میکنیم اطلاعات بهتر و بیشتری از نحوه کار با دارک وب برای شما همراهان عزیز ارائه نماییم